Do Androids dream of electric sheep?

Πολύ πιθανό τα ανδροειδή να ονειρεύονται εν τέλει ηλεκτρικά πρόβατα.
Δεν ξέρω.
Όπως ο Ντέκαρ στο Blade Runner, δεν ήξερε αν τα σκοτώνει ή τα αποσύρει…


Έχουν πλήρως ανθρώπινες ιδιότητες, ενισχυμένες, αλλά ξεκομμένες. Καλοί εργάτες, καλοί πολεμιστές, καλοί τραγουδιστές, καλές χορεύτριες και καλές ..διασκεδάστριες. Αλλά δεν ξέρουν ποιοι είναι, από πού έρχονται και που πάνε. Δεν έχουν μόρφωση, πώς να το αναρωτηθούν…. «είναι τα όμορφα δειλινά, τόσο αποκαμωμένοι».2

Παλιά το ρόλο τους τον έπαιζαν άνθρωποι ηττημένοι και τσακισμένοι, τριμμένοι στους πολέμους, μαλακοί που ‘λεγε ο Σεφέρης 3, ένα δεμάτι χόρτο, στοιβαγμένοι στα τραίνα για τις φάμπρικες της Γερμανίας και του Βελγίου τις στοές 4…
Λάτρευαν τον Ξανθόπουλο και τον Καζαντζίδη, που τους συντηρούσαν τη μιζέρια και τη μοιρολατρία, αλλά τους έδιναν όνειρα μοντέρνας σταχτοπούτας που θα παραγγείλει διπλή ποσότητα απ το μπακάλικο του κυρ Στέφανου. 5

Μέχρι που εξεγέρθηκαν γιατί κατάλαβαν ότι η Αλίκη είναι η Ευανθούλα 6 που κλαίει πριν να κοιμηθεί , γιατί την παρθενιά της βγάζει στο σφυρί….
Και αντικαταστάθηκαν: Ο Γιάννης, Νίκος, Βασίλης , Γιώργος 7 δεν θύμιζαν τον Ξανθόπουλο και τον Καζαντζίδη, ούτε η Τζούλια με τις σαμπάνιες την Ευανθούλα. Αφού ήταν καλοπληρωμένα ανδροειδή σε ένα τεχνητό κόσμο άυλου χρέους που απλωνόταν μαζί με την αμορφωσιά και την άγνοια, για να γεννήσει νέους σκλάβους……

Ήταν πραγματικά εντελώς παράδοξο που το ανδροειδές πριν πεθάνει έσωσε τη ζωή του Ντέκαρ, δίνοντας του το «κλειδί» που αν και άνθρωπος είχε ξεχάσει: … «αυτά τα μάτια έχουν δει πράγματα που δεν μπορείς καν να φανταστείς…. τις εξεγέρσεις των σκλάβων… φλεγόμενα πλοία να βυθίζονται στην ζώνη του Ωρίωνα…. Κι όλα αυτά θα χαθούν.. σαν τα δάκρυα στη βροχή» 8
Η καινούρια γενιά των ανδροειδών είναι εξελιγμένη, δύσκολα μπορείς να τα ξεχωρίσεις, ίσως και να μην μπορείς. Καταλαβαίνεις ότι είναι non logical 9 – πίσω στη μοιρολατρεία του Ξανθόπουλου – να θεωρούν χτύπημα της μοίρας ότι σκοτώνεσαι ενώ δεν φοράς ζώνη, και οδηγείς πιωμένος, αλλά, νοιώθεις κιόλας, ότι δεν θέλουν να χαθούν σαν τα δάκρυα στη βροχή, χωρίς να ξέρουν το πώς και απλά ακουμπάνε σ΄ένα φέρετρο 10 ….
Εσείς τι όνειρα βλέπετε;

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΕΧΟΥΝ ΓΕΡΑ ΝΕΥΡΑ

1. Ο τίτλος της νουβέλας του Φίλιπ Ντικ ( Philip K. Dick, που την έγραψε το 1968 παρακαλώ) στην οποία στηρίχτηκε το σενάριο της ταινίας Blade Runner (όσοι δεν την έχουν δει να το κάνουν ASAP). Η σύλληψη από τον συγγραφέα της ιδέας των ανδροειδών που είναι καλύτερα από τους ανθρώπους στην εκτέλεση εργασιών αλλά επαναστατούν καθώς συνειδητοποιούν ότι πεθαίνουν χωρίς να έχουν ψυχή, είναι ανεκτίμητη. Συναντάει τον παλιότερο προβληματισμό της Μαίρης Σέλεϋ (Mary Shelley) που το 1818 έγραψε το περίφημο βιβλίο Frankenstein or The Modern Prometheus. Εκεί, στην αυγή του καπιταλισμού και της εμπιστοσύνης στην βιομηχανική επανάσταση και τις επιστημονικές ανακαλύψεις, η συγγραφέας διαβλέπει ήδη τις συνέπειες από την τεχνολογική ανάπτυξη χωρίς αρχές και αξίες.
2. Στίχοι από το ποίημα του Μπέρτολντ Μπρεχτ (Bertold Brecht) «Γερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμου», που γράφτηκε λίγο πριν το ξέσπασμα του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου. Τονίζει το πώς οι φτωχοί άνθρωποι τσακισμένοι από την ανέχεια, την σκληρή δουλειά και την έλλειψη μόρφωσης γίνονται πιόνια στα παιχνίδια των ισχυρών και τελικά πειθήνια στρατιωτάκια σαν «κρέας για κανόνια» στους πολέμους.
3. Συνέχεια του παραπάνω προβληματισμού από τον Σεφέρη, που καταγράφει πώς ο τρόμος, η εξαθλίωση και η καταστροφή που φέρνει ο πόλεμος ισοπεδώνει την συνείδηση του ανθρώπου. Οι συγκεκριμένοι στίχοι είναι από το ποίημα «Ο τελευταίος σταθμός» (γράφτηκε τον Οκτώβριο του 1944 στην Ιταλία)
4. «Στις φάμπρικες της Γερμανίας και στου Βελγίου τις στοές» , « Μέσα στο τρένο Γερμανίας – Αθηνών (sic)» , «Μανούλα θα φύγω, μην κλάψεις για μένα» και άλλοι τέτοιοι μανιοκαταθλιπτικοί στίχοι, διαμόρφωσαν τη μιζέρια και την μοιρολατρία της δεκαετίας του ’50 όπου η φτώχεια, αλλά και οι πολιτικές διώξεις μετά τον ελληνικό εμφύλιο, διόγκωσαν το κύμα της μετανάστευσης ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού. Οι προσπάθειες κάποιων διανοητών να διαμορφώσουν μια νέα ελληνική ταυτότητα απέτυχαν, καθώς αποθεώθηκαν οι λαϊκοί ήρωες τύπου Καζαντζίδη και Ξανθόπουλου, (πτωχός πλην- αλλά τίμιος) που επιεικώς κρίνονται ως μετριότατοι βλάκες.
5. Φυσικό ήταν σε τέτοιο καθεστώς να επικρατήσει η Αλίκη Βουγιουκλάκη και τα όνειρα της σταχτοπούτας, που χωρίς προσπάθεια αλλά μόνο με την εύνοια της τύχης, θα συναντήσει τον πλούσιο γαμπρό (από την αντίστοιχη ταινία και η γνωστή σκηνή του τηλεφώνου στον μπακάλη κυρ Στέφανο)
6. Από τους στίχους του Διονύση Σαββόπουλου στο τραγούδι του «Παράγκα» – συγκλονιστική περιγραφή της Ελλάδας στο χουντικό καθεστώς – σαν συνέχεια και φυσική εξέλιξη της προηγούμενης περιόδου.
7. Μία ακόμα χαμένη ευκαιρία, καθώς η τεχνητή ευημερία – φούσκα «ανάπτυξη» – των δεκαετιών ‘80 – ‘90 δεν αξιοποιήθηκε σαν ευκαιρία να μορφωθούν και να εξελιχθούν οι κάτοικοι του νοτίου άκρου της βαλκανικής χερσονήσου, αλλά σαν παραπάνω επέκταση της άξεστης αμορφωσιάς και μάλιστα με δανεικό χρήμα ντυμένης. Οι ομοιότητες των μικρών ονομάτων που αναφέρονται με συγκεκριμένους αοιδούς μόνο τυχαία δεν είναι…..
8. Η σκηνή αυτή είναι από τις πιο δυνατές της ταινίας Blade Runner και θέτει το θέμα της ψυχής, σαν απάντηση στον αιώνιο προβληματισμό: Ποιος είμαι, από πού έρχομαι και πού πάω. Το ίδιο έχει προηγηθεί και στο έργο της Σέλεϋ, όπου το πλάσμα που έφτιαξε ο Δρ. Φρανκενστάιν δεν τον σκοτώνει- ενώ αυτό επιδίωκε- αλλά τον αφήνει με μια ερώτηση: «έφτιαξες το σώμα μου με μέλη που πήρες από νεκρούς και τα συνέδεσες. Την ψυχή μου από πού την πήρες; Ή μήπως δεν σκέφτηκες αυτή την λεπτομέρεια όταν με κατασκεύαζες;»

Ομοίως το ανδροειδές δεν σκοτώνει τον Ντέκαρ, αντιθέτως του χαρίζει τη ζωή με την αξεπέραστη ατάκα «όλα αυτά θα χαθούν σαν τα δάκρυα στη βροχή» ενώ αφήνει να πετάξει ένα λευκό περιστέρι ακριβώς την στιγμή που σβήνει- σαν παλαιότατο σύμβολο της ψυχής που αφήνει το σώμα.

{Παραλειπόμενο: η ατάκα αυτή δεν υπήρχε στο σενάριο, είναι προσθήκη του ηθοποιού Ρούτγκερ Χάουερ- Rutger Hauer- που την έκανε τελευταία στιγμή, καθώς ισχυρίστηκε ότι η σκηνή ήταν κάπως αδύναμη. Μετά το γύρισμα της, το συνεργείο συγκλονισμένο ξέσπασε σε χειροκροτήματα…}
9. A tribute to Mr.  Spock of Star Trek
10. Ειρωνική (και τραγική) αντιπαραβολή με την κηδεία του ποιητή Κωστή Παλαμά που έγινε μέσα στην καρδιά της Γερμανικής κατοχής (28/2/1943) και αποτέλεσε την πρώτη μαζική διαμαρτυρία κατά των δυνάμεων κατοχής, καθώς χιλιάδες κόσμου συνόδευσαν βουβά το φέρετρο στο πρώτο νεκροταφείο και ο Άγγελος Σικελιανός διάβασε το ποίημα που  έφτιαξε και περιείχε τον στίχο: «Σ΄αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα». Κάτω από τα γερμανικά πολυβόλα οι συγκεντρωμένοι τραγούδησαν τον Εθνικό Ύμνο και φώναξαν «Ζήτω η Ελευθερία».