Διαβάστε εδώ τα προηγούμενα:
(Part I)
(Part II)
(Part III)

-Ο Aleister Crowley, θα έπρεπε να είναι ένα τίποτα, ένας ασήμαντος. Όμως, είναι το παράδειγμα του πως η σύγχιση των ανθρώπων, μπορεί να κάνει έναν τυχοδιώκτη, ένα καιροσκόπο να παίξει σημαντικό ρόλο, μου απάντησε συνοφρυωμένος.


-Εννοείτε, ότι έπαιξε ρόλο στην δημιουργία όλης αυτής της ιδεολογίας, που μου είπατε ότι ήταν το χειρότερο ναρκωτικό; Ρώτησα σκεπτικός.

-Θα έλεγα ότι πρόσφερε τον σκελετό ενός παραμυθιού, πάνω στον οποίο συνδέθηκαν πολλά σκόρπια στοιχεία από την Γερμανική μυθολογία με αποκρυφιστικές προεκτάσεις, ώστε το εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα ξεκινώντας από πολιτικές θέσεις τελικά να δημιουργήσει ένα νέο είδος θρησκείας.

-Χμμ, έκανα. Ναι, το καταλαβαίνω: Οι μάγοι της Θέλησης, οι μάγοι του Πνεύματος, αυτοί που νόμιζαν ότι με τη δύναμη του νου μπορούν να ελέγξουν την ύλη, το πυρ που μπορεί να λιώσει τον πάγο.
Η άνοδος του Χίτλερ, στηρίχτηκε σε ένα κράμα εσωτεριστικών παραδόσεων που χτίστηκαν πάνω σε παλαιά τευτονικά σύμβολα και την θεωρία του υπερανθρώπου. Περιέργως έχει αποσιωπηθεί από την ιστορία, όπως αποσιωπείται και το ότι τα τάγματα των Ες-Ες ήταν εσωτερικά τάγματα, ότι οι συγκεντρώσεις του ναζιστικού κόμματος ήταν τελετουργίες και γι’ αυτό γίνονταν νύχτες πανσελήνων, με συγκεκριμένους σχηματισμούς των οπαδών, που κρατούσαν πυρσούς σχηματίζοντας ρουνικά σύμβολα.
Κατανοώ ότι μια θρησκεία προσφέρει πολύ σημαντικό υπόβαθρο για να φανατίσει τον κόσμο, πολύ ισχυρότερο από την πολιτική τοποθέτηση.
Το ίδιο συνέβαινε και στην Ιαπωνία. Ο αυτοκράτορας ήταν ο θρησκευτικός ηγέτης του Σιντοϊσμού, μιας θρησκείας ανιμιστικής για την οποία ελάχιστα διαδόθηκαν, αφού ένας από τους βασικούς όρους που ετέθη κατά την παράδοση της Ιαπωνίας ήταν η δια παντός κατάργησή της. «Κάμι Κάζι σημαίνει πνεύμα του αέρα. Η αυτοθυσία των Ιαπώνων καμικάζι ενισχυόταν από μια τελετή ένωσης με τα πνεύματα του αέρα, που προηγείτο της επίθεσης.

-Το θέτετε πολύ εύστοχα! Σχολίασε, φανερά ικανοποιημένος.
Γι’ αυτό σας είπα ότι η ιστορία που διηγηθήκατε με το μαύρο πνεύμα να πετάει και να καταλαμβάνει διαδοχικά τα σώματα ανθρώπων, βάζοντας τους να δολοφονούν, είναι πιο ρεαλιστική εξήγηση από το κυνήγι τζιχαντιστών! Μου είπε χαμογελώντας και κουνώντας το κεφάλι του.
Οι άνθρωποι αρέσκονται να ζουν με φανταστικούς όρους που κατασκευάζουν με το μυαλό τους. Τους προτιμούν από την πραγματικότητα. Ο κόσμος τους φαίνεται πολύπλοκος, τους ξεπερνά. Δεν μπορούν να τον κατανοήσουν, να τον «χωρέσουν». Είναι πολύ μεγαλύτερος από το μέγεθός τους…
Όποιος μπορεί να ελέγξει αυτό το φαντασιακό στοιχείο, μπορεί να ελέγξει και τους ανθρώπους. Όποιος δημιουργήσει μια ισχυρή εικόνα, ένα όραμα, ένα στόχο, μια ερμηνεία που κατευθύνει το άγχος και την αγωνία τους, μπορεί να τους οδηγήσει…
Και να τους σκλαβώσει!
Παρατηρήσατε ότι οι άνθρωποι προσπαθούν να απελευθερωθούν αλλά κάποιοι προγραμματίζουν τα πράγματα για να τους ελέγξουν.
Ιδού η απάντηση!

-Το παραμύθι! Μουρμούρισα…. Ένα καλά δομημένο ψέμα. Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας που θα έλεγε και ο Καστοριάδης….. αυτό χρεώνετε στον Crowley…

-Χμμ…, έκανε κόβοντας μερικές ρώγες από το σταφύλι. Όχι ακριβώς αυτό. Ή μάλλον, όχι τόσο απλά.
Στο κάτω κάτω, αγαπητέ μου, το παραμύθι είναι δομικό συστατικό της κοινωνίας των ανθρώπων. Μέσα στο ψέμα ζουν και μάλιστα μερικές φορές εξελίσσονται με τους μύθους τους.
Δεν θα έλεγα ότι ο Crowley είναι ένοχος κατά κύριο λόγο για το παραμύθι, τουλάχιστον όχι περισσότερο από όσο ένοχοι είναι οι νικητές του πολέμου.

-Το καταλαβαίνω, είπα. Από τη στιγμή που το είπαμε το μυαλό μου επεξεργάζεται το ψέμα που έχουν καθιερώσει για τον Χίτλερ και τον «ανίκητο» στρατό των ναρκομανών του. Συνειδητοποιώ, μάλιστα, ότι πέρα από τους λόγους του Τσώρτσιλ για αίμα, μόχθο, δάκρυα και ιδρώτα, μέχρι το ΄43, στο πεδίο της μάχης ελάχιστα συναντήθηκε ο αγγλικός με το γερμανικό στρατό…

Κούνησε το χέρι του αποτρεπτικά και γέμισε τα ποτήρια μας με το εξαιρετικό κρασί.

-Φίλε μου, μην περιπλέκετε τα πράγματα στο μυαλό σας. Κάθε λαός έχει τα δικά του παραμύθια για αυτό τον πόλεμο. Σας μιλάω για κάτι πιο φανερό: Γνωρίζετε ότι ο Ουίνστων Τσώρτσιλ έχει τιμηθεί με Νόμπελ;

-Τώρα που το λέτε, ναι… το έχω υπόψιν μου, αλλά το έχω ξεχάσει, δεν θα έλεγα ότι το έχω συνειδητοποιήσει. Τι Νόμπελ πήρε; Ειρήνης; Δεν μου κολλάει.

-Όχι, όχι, είπε, οι «σοφοί» της επιτροπής είναι αρκετά μπλαζέ. Διαπράττουν τις μπαγαποντιές τους με αρκετό στυλ, ομολογώ….. δεν θα του έδιναν Νόμπελ Ειρήνης. Λοιπόν, αν ψάξετε θα δείτε ότι του έδωσαν το Νόμπελ Λογοτεχνίας!

-Λογοτεχνίας; Έκανα παραξενεμένος μαζί με μια γκριμάτσα…

-Μάλιστα! το 1953 τιμήθηκε με το Νόμπελ λογοτεχνίας για το πεντάτομο έργο του «Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος».

-Χα, είπα…. Τελικά έχετε δίκιο! Οι τύποι είναι πνευματώδεις και με χιούμορ…

-Ναι, ναι, είπε ευδιάθετα! Αν δεν τους ήξερα, θα πίστευα ότι διαθέτουν μια λεπτή ειρωνεία, σχεδόν καλλιτεχνική!
Τα μάτια του είχαν στενέψει χαρούμενα και ένα χαμόγελο σχηματίστηκε στα χείλη του.
Τραγική ειρωνεία, θα έλεγα, πρόσθεσε: Όσα πιστεύουμε για τον πόλεμο είναι προϊόν ενός λογοτεχνικού έργου, ενός μυθιστορήματος. Γιατί όλη η κυρίαρχη αφήγηση στηρίζεται σε αυτό το έργο του Τσώρτσιλ και σε κάμποσες ταινίες του αμερικάνικου και του αγγλικού κινηματογράφου που ανέλαβαν να το εκλαϊκεύσουν. Όλη η αλήθεια μας δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ένα σενάριο του Χόλυγουντ….

Μείναμε σιωπηλοί κάμποση ώρα.
Η νυχτερινή δροσιά έμπαινε από το ανοιχτό παράθυρο και σε κάθε αναπνοή ένοιωθα να μου καθαρίζει το μυαλό. Η αλήθεια απελευθερώνει. Ήμουν ήδη πιο ευδιάθετος, σαν να φόρτιζα τις μπαταρίες μου. Ταυτόχρονα, η περιέργειά μου μεγάλωνε.

-Αν, όμως, δεν είναι αυτή η αμαρτία του Crowley, τότε ποια είναι; Έσπασα τη σιωπή.

-Ότι το συγκεκριμένο παραμύθι που έφτιαξε κατέστρεψε τις έννοιες της τιμής και της συμπόνιας. Μου απάντησε ξερά.
Ένοιωσα απόγνωση.

-Δεν καταλαβαίνω λέξη! Του είπα. Διαφωτίστε με.

-Φυσικό μου φαίνεται, είπε απλά. Αυτό γίνεται διότι δεν έχετε εστιαστεί ακόμα στο τρίτο στοιχείο που θέλω να σας δείξω.

-Το οποίο είναι…; έκανα με ανυπομονησία.

-Ο τεράστιος κόπος που καταβλήθηκε για να συναντηθεί η Δυτική αντίληψη με την φιλοσοφία της Ανατολής. Είπε εξίσου απλά και ξερά.

Πάλεψα να τακτοποιήσω την σκέψη μου και άφησα την απάντησή του να αιωρείται για λίγο μέσα σε μια εκκωφαντική σιωπή.

-Ακούστε, του είπα, με προσποιητή ηρεμία. Δεν αγνοώ το συγκεκριμένο θέμα, αλλά από τη μία μεριά δεν μπορώ να δω την σύνδεση με όσα συζητάμε και από την άλλη δεν έχω αξιολογήσει σαν τόσο σημαντικές αυτές τις προσπάθειες, μάλλον τυχοδιωκτικές ήταν.
Μολονότι μια τέτοια τοποθέτηση έμοιαζε με παραίτηση από τη μεριά μου, δεν τον πτόησε καθόλου, αντιθέτως, τον είδα να αφήνει το απόμακρο ύφος του και να γίνεται πιο θερμός.

-Ξέρω ότι το έχετε παρατηρήσει, μου είπε, σχεδόν συνωμοτικά. Οι άνθρωποι που το παρατηρούν γεννήθηκαν έτοιμοι για κάποιες αδιόρατες συνδέσεις. Απλά δεν έχετε εστιάσει για να κατανοήσετε βαθύτερα αυτό που παρατηρείτε.
Έχει καταβληθεί πολύς κόπος πάνω σε αυτό το θέμα, σε βάθος πολλών χρόνων και από πολλούς ανθρώπους και στη Δύση και στην Ανατολή.
Η Δύση είχε τραβήξει πολύ το δρόμο του ορθολογισμού και κινδύνευε να χάσει την ισορροπία. Να εκτεθεί σε μια «εισβολή του ασυνείδητου» που θα ‘λεγε ο Γιούνγκ. Η ανατολή είχε κολλήσει σε μοιρολατρική στάση και κινδύνευε να μείνει παρατημένη στη μιζέρια και τη βρωμιά.
Η ένωσή τους, καθώς και η συνειδητοποίηση της συνέχειας με αυτό που κακολογούμε ως «μεσαίωνα» με τους φυσικούς φιλοσόφους και τους αλχημιστές, θα έδινε μια νέα ώθηση, θα έφερνε ένα φρέσκο νεανικό αεράκι σε μια ενωμένη παγκόσμια κοινότητα, ξεπερνώντας την ενσκλάβωση σε θρησκείες και προλήψεις…..
Και ήλθε ο αχρείος Crowley και οι φίλοι του να αχρηστεύσουν αυτούς τους κόπους.
Ο λόγος που δεν αξιολογείτε σαν τόσο σημαντικές αυτές τις προσπάθειες είναι γιατί ακριβώς όταν άρχισαν να αποδίδουν καρπούς, μεταβλήθηκαν σε καρικατούρα, δυσφημίστηκαν, γελοιοποιήθηκαν….

-Μισό λεπτό, είπα διακόπτοντάς τον. Δεν το βλέπω έτσι.
Όλες οι σημαντικές εξελίξεις της επιστήμης στα τέλη του 19ου – αρχές του 20ου αιώνα έγιναν από ανθρώπους που είχαν μελετήσει την ανατολική και μεσαιωνική φιλοσοφία, μαζί με τις αυστηρές αρχές της δυτικής επιστήμης.
Ο Νιλς Μπορ όταν χρίστηκε ιππότης από τη χώρα του τη Δανία για την προσφορά του στην εξέλιξη της ατομικής θεωρίας, διάλεξε για θυρεό του το Γιν – Γιανγκ.
Ο Αύγουστος Κεκουλέ, δήλωσε ότι η λύση που έδωσε στο μυστήριο της δομής του βενζολίου, του αποκαλύφθηκε στον ύπνο του όταν είδε το σύμβολο του ουροβόρου όφι.
Ο Βόλφγκανγκ Πάουλι ήξερε από τους δασκάλους του ότι η σύγχρονη επιστήμη ξεπήδησε από τις αρχές των αλχημιστών και η μαγική εξήγηση της κατανομής των ηλεκτρονίων στις στιβάδες γύρω από τον πυρήνα – η περίφημη απαγορευτική αρχή του – προέκυψε όταν πρόσθεσε τον τέταρτο κβαντικό αριθμό στους τρείς προϋπάρχοντες, σύμφωνα με το παλαιότατο φιλοσοφικό θέμα του τρία και του τέσσερα. Το είχε επεξεργαστεί με τον Γιούνγκ, με τον οποίο – κρυφά από τους συναδέλφους του– δούλεψε την θεωρία της συγχρονικότητας.

Ακόμα και ο διαβόητος Ρόμπερτ Οππενχάιμερ, περιγράφοντας το πώς αισθάνθηκε όταν είδε την δοκιμή της ατομικής βόμβας, απήγγειλε ένα εδάφιο της Μπαγκαβάντ Γκιτάα, που δείχνει ότι εμφανώς την είχε μελετήσει και κατανοήσει όταν ήταν άγνωστη στο ευρύ κοινό της δύσης.
Ο κατάλογος μπορεί να είναι ατέλειωτος, σταματάω εδώ. Απλά, πιστεύω ότι υπήρχε σύνδεση και συνέχεια. Δεν το θεωρώ, όμως και τόσο σημαντικό. Ούτε καταλαβαίνω τι σχέση έχουν με όσα συζητάμε.

-Θαυμάσια, θαυμάσια τα λέτε, μου είπε.
Αναφέρεστε όμως, σε έναν στενό κύκλο επιστημόνων, με τους οποίους ούτε οι υπόλοιποι συνάδελφοί τους συμφωνούσαν, αλλά – το κυριότερο – η μεγάλη μάζα των ανθρώπων, που ήταν και το ζητούμενο, δεν είχε ιδέα για όλα αυτά!
Μόνο αν ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας ενστερνιστεί μια άποψη, μία στάση ζωής, μπορεί να επιφέρει την αλλαγή.
Αυτό συζητάμε. Aυτό χτυπήθηκε.
Μπορείτε να διανοηθείτε που θα είχαμε φτάσει αν οι προσπάθειες αυτές είχαν γίνει κτήμα των ανθρώπων και οδηγούσαν τις ζωές τους;

Οι δυτικοί θα είχαν ανοίξει τους ορίζοντές τους πέρα από το κυνήγι του κέρδους που φέρνει ο ξερός ορθολογισμός και θα ήταν πιο ευτυχισμένοι, γιατί θα είχαν ισορροπία και οι ανατολίτες θα είχαν αφήσει την ενδοσκόπηση και τη μοιρολατρεία και θα είχαν ενσωματώσει την δυτική αποτελεσματικότητα χωρίς μιμητισμό, που τους κάνει απλά κακέκτυπα, αισχρούς εκμεταλλευτές.

Μπορείτε να μου πείτε, πώς φτάσαμε στις μέρες μας όλος αυτός ο κόπος να εκφυλιστεί στο γελοίο, χίπικης εμπνεύσεως, new age, τις αηδίες του φενγκ σούι, τις συνταγές ενεργειακής μαγειρικής και τις δήθεν ασκήσεις γιόγκα, έως την αποθέωση απατεώνων σαν τον Κοέλιο ή Κοέλο, που δεν κατανοούν καν τι έχουν κλέψει σαν τσιτάτα από την αρχαία σοφία;

-Έβαλα τα γέλια με την μανία του να αποκαθηλώνει τα λαϊκά ινδάλματα.

-Μην γελάτε, μου είπε, όλα αυτά δεν είναι αθώα.

-Ε, καλά, του αντέτεινα. Μην είστε τόσο αυστηρός. Δεν κάνουν κακό κάποιες γενικές αλήθειες, έστω κι αν αναφέρονται επιφανειακά.

-Αντιθέτως, κάνουν! Μουλάρωσε. Όλες αυτές οι επιφανειακές μπούρδες μπορεί να ακούγονται ευχάριστα για να φλερτάρεις καλοκαιρινά βράδια κάτω από τον έναστρο ουρανό, αλλά είναι παντελώς άχρηστες για να συγκροτήσεις τη σκέψη σου και να οδηγήσεις τη ζωή σου.
Μπερδεύουν τους ανθρώπους, επιτείνουν την σύγχιση.
Αντί να καθοδηγούνται να ανοίξουν το δρόμο τους από το σκοτάδι στο φως, παπαγαλίζουν σαν τις δεσποινίδες των καλλιστείων: Παγκόσμια Ειρήνη και Αγάπη Πάντα!
Συνέχισα να γελάω. Το τσαντισμένο ύφος του με προκαλούσε.

-Ελάτε, ελάτε του είπα, στο κάτω κάτω το να διαφημίζεις την αγάπη είναι καλύτερο από το να προωθείς το μίσος. Μια ανοιχτή καρδιά δεν βλάπτει.

-Και τι σχέση έχει το άνοιγμα του κέντρου της καρδιάς με το «αγάπη πάντα»; Μου είπε με σκοτεινό ύφος.
Σάστισα. Σταμάτησα να γελάω.

-Το θεωρώ αυτονόητο, είπα. Πώς να το εξηγήσω;

-Φίλε μου, μοιραία έχετε επηρεαστεί από το γενικώς παραδεκτό και δεν το αμφισβητείτε! Ακούστε, μια ανοιχτή καρδιά είναι ένα υψηλό επίτευγμα. Απαιτεί νοητική προσπάθεια και επιμονή. Οδηγεί τον άνθρωπο να συμπεριφέρεται με κατανόηση και καλοσύνη, να τηρεί αρχές στη ζωή του. Ένας τέτοιος άνθρωπος είναι πιο ελεύθερος και δεν φοβάται με το παραμικρό. Μπορεί με ουσιαστικό τρόπο να βοηθήσει τους γύρω του.
Χρειάζεται πολύς κόπος για να φτάσει κάποιος σε αυτό το σημείο.
Και σίγουρα δεν φτάνει με την απλή χαζοχαρούμενη συνταγή: Αγάπη πάντα! Τέτοιες αφελείς προτροπές κάνουν τους ανθρώπους θύματα. Διότι, στην καλύτερη περίπτωση – αν πάρουν κατά γράμμα την προτροπή – αισθάνονται ένοχοι όταν δικαίως οργίζονται με όσους τους αδικούν. Αισθάνονται ένοχοι για κάτι απόλυτα φυσιολογικό: τα συναισθήματα δεν είναι στον έλεγχό μας, αυτό που μπορούμε να ελέγξουμε είναι οι πράξεις μας. Μπορούμε να μην απαντάμε στο κακό με κακό. Ναι, αλλά όχι να πιεζόμαστε να αισθανθούμε αγάπη για τους κακούς! Το να λες ότι αισθάνεσαι αγάπη πάντα – εκτός του ότι είναι παράλογο – είναι και μάθημα υποκρισίας. Σιγά μην πρέπει να αγαπήσουμε τον Χίτλερ!
Αρκετή υποκρισία είχαμε αιώνες τώρα με το «αγαπάτε τους εχθρούς υμών» δεν χρειάζεται να την συνεχίζουμε…

Στάθηκε σιωπηλός για λίγο και συνέχισε αργά:
Στη χειρότερη περίπτωση μαθαίνει τους ανθρώπους να μην αντιδρούν, τους κάνει υποτελείς. Δεν πειράζει που σε παραγκωνίζουν, που σε εκμεταλλεύονται, εσύ ξέρεις: αγάπη πάντα!…..

-Ε, τα παραλέτε! Του αντέτεινα δεν νομίζω ότι το εκλαμβάνουν έτσι οι άνθρωποι….

-Όχι, όχι, μου είπε βιαστικά. Δεν είπα ότι το παίρνουν όλοι έτσι. Απλά, εντοπίζω ότι είναι ένας ακόμα μηχανισμός ελέγχου, άσχετα από το πόσους παγιδεύει. Και είναι ένα ακόμα αποτέλεσμα της ζημιάς που έκανε ο Crowley και η παρέα του καταστρέφοντας την προσέγγιση Ανατολής – Δύσης.

Είδε ότι τον κοιτούσα ερωτηματικά, προσπαθώντας να καταλάβω τι θέλει να μου πει, και σταμάτησε προς στιγμήν, ίσως ψάχνοντας να βρει ένα τρόπο να μου εκφράσει απλά τον καταιγισμό σκέψεων που θεωρώ ότι περνούσαν από το μυαλό του.

-Εντάξει, ας πάμε σε ένα παράδειγμα: Οι Σαολίν μοναχοί – οι παλιοί, όχι το σημερινό περιφερόμενο τσίρκο – έλεγαν: « με το Ζεν εξαπλώνουμε το καλό, με το Κουνγκ Φου σταματάμε το κακό». Αυτό είναι μια στάση ανοιχτής καρδιάς. Βλέπετε, καλέ μου φίλε, υπάρχει ανάγκη κατά καιρούς να σταματάμε το κακό, εκτός από το να προωθούμε το καλό. Αυτό είναι ανίκανοι να το κάνουν οι θιασώτες του «αγάπη πάντα» και άλλων παραδοξοτήτων όπως ο «ειρηνικός πολεμιστής».
Αν είχε προχωρήσει η ενοποίηση Δύσης – Ανατολής σήμερα θα συζητούσαμε με άλλους όρους συνειδητοποίησης.

-Να με συγχωρείτε, τον διέκοψα. Μπορώ να φανταστώ κάποια πράγματα, δεν είναι αυτός ο προβληματισμός μου.

-Α, ναι.. σταμάτησε και περίμενε κάπως μετέωρος τη συνέχεια.

-Μιλάτε για την προσέγγιση Ανατολής – Δύσης σαν να είναι κάποιο σχέδιο που εκπονήθηκε και εκτελέστηκε από κάποιους…..
Άφησα την πρόταση ατέλειωτη καθώς ήμουν σίγουρος ότι κατάλαβε την απορία μου.

-Η βιασύνη της νιότης. Θέλετε να τα έχετε όλα σε σειρά! Μονολόγησε κοιτώντας το ποτήρι του. Έπρεπε να το δείτε…
Μια ακόμα από εκείνες τις στιγμές που έχω παρατηρήσει να έχει, σαν κενά επαφής με το περιβάλλον.
Μιλάει για ανθρώπους και γεγονότα του παρελθόντος – ακόμα και του αρκετά μακρινού – σαν να τα έχει ζήσει, σαν να είναι όλοι αυτοί γνωστοί του και να έχουν δειπνήσει μαζί.
Σκέφτομαι ότι είναι ο πιο αισθαντικός μελετητής της ιστορίας που έχω γνωρίσει. Έχει την ικανότητα να αναπλάθει τις στιγμές του παρελθόντος ολοζώντανα , με κάθε λεπτομέρεια και ακρίβεια, σαν σκηνές μια ταινίας που παίζεται μπροστά σου….
Τουλάχιστον αυτή είναι η πιο αποδεκτή στο μυαλό μου ερμηνεία της στάσης του…
Διαφορετικά θα έπρεπε να δεχτώ ότι είναι πάνω από τριακοσίων χρονών…. Γεγονός μη αποδεκτό από τη λογική!

-Χρειάζεται υπομονή για να μπορέσετε να καταλάβετε την αιτιότητα και το σκοπό! Είπε βαθυστόχαστα. Μην βιάζεστε! Αυτό που ονομάζετε σχέδιο, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ανταπόκριση στην ανάγκη. Δεν υπάρχει σχέδιο, πρόσθεσε. Αν το παιδί σου πεινάει, πρέπει να κάνεις κάτι να του βρεις φαγητό. Δεν είναι σχέδιο. Είναι ανταπόκριση στην ανάγκη.
Η ένωση της σκέψης Ανατολής – Δύσης ήταν ζωτική αναγκαιότητα. Οι άνθρωποι που ήταν ευαίσθητοι στην ανάγκη έσπευσαν να την καλύψουν, συνεργαζόμενοι με έναν τρόπο αδιόρατο στους πολλούς.
Σήκωσα το χέρι μου με την παλάμη στραμμένη σε αυτόν, σαν τροχονόμος που θέλει να σταματήσει τα αυτοκίνητα.

-Μη συνεχίσουμε! Του είπα. Επιθυμώ την ψυχική μου γαλήνη!
Ας δεχτώ σαν υπόθεση εργασίας ότι υπήρχε η αναγκαιότητα της προσέγγισης και κάποιοι δούλεψαν για να την πραγματοποιήσουν. Έστω!
Ωραία! Πέστε μου κάτι άλλο.

-Εκτιμώ την στάση σας, μου είπε. Είναι εποικοδομητική! Παρακαλώ, ρωτήστε!

-Εξηγήστε μου, σας παρακαλώ, γιατί λέτε ότι ο Crowley κατέστρεψε αυτή την προσέγγιση; Πώς το εννοείτε; Τι θέλετε να πείτε λέγοντας ότι το συγκεκριμένο παραμύθι που έφτιαξε κατέστρεψε τις έννοιες της τιμής και της συμπόνιας;

(συνεχίζεται)